Princeton Üniversitesi’nden Tarihi Kuantum Atılımı: Hesaplamanın Geleceği Değişiyor

Princeton Üniversitesi’nden fizikçiler, kuantum bilgisayarların yıllardır çözülemeyen temel sorunu olan kübit ömrünü tam 5 kat artırarak 0.3 ms’den 1.68 ms’ye çıkarmayı başardı. Bu, süper iletken kuantum bilgisayarlar için bugüne kadar elde edilen en uzun dayanıklılık süresi ve aynı zamanda tarihi bir eşik.

Sorun Neydi?

Kübitler, çevreden gelen en ufak etkiyle bile hemen “çöküyor” ve bilgi bozuluyordu. Bu yüzden kuantum bilgisayarlar:

Sonuç:

Süperpozisyon ömrü: 0.3 ms → 1.68 ms

Hata oranı: 100.000’de 6 (bugüne kadarki en düşük hata seviyesi)

Hata düzeltme sistemleri bu oranı tamamen sıfırlayabiliyor.

Bu, kuantum bilgisayarların ilk kez pratik seviyeye yaklaşması demek.

Neden Tarihi Bir Adım?

Çünkü bu gelişme, kuantum bilgisayarların:

füzyon enerjisindeki karmaşık plazma modellemelerini çözme,

yapay zekâ simülasyonlarını geniş ölçekli çalıştırma,

moleküler modelleme ve ilaç tasarımında devrim yaratma,

kripto sistemlerini saniyeler içinde kırma,

enerji, finans, malzeme bilimi gibi alanlarda yeni çağ açma

potansiyelini tetikliyor.

Ve ilginç bir tesadüf(!): Bu duyuruyla aynı hafta Google, yapay zekâsını uzayda eğiteceğini açıkladı. Uzay ortamı kuantum bilgisayarlar için kusursuz:

doğal soğuk (–270°C civarı),

sınırsız güneş enerjisi,

devasa soğutma sistemine gerek yok.

Bu iki haber yan yana geldiğinde, bazı bilim insanları bunun yaklaşan kuantum atılımının habercisi olabileceğini düşünüyor.

KÜBİTLER
Kübit = “kuantum bit”.

Ama klasik bit gibi yalnızca 0 veya 1 değildir.

Kübit:

aynı anda hem 0 hem de 1 olabilen,

olasılık dalgalarıyla çalışan,

doğanın kendi hesaplama yöntemini taklit eden
bir bilgi birimidir.

Onu özel yapan şey şu:

Bir kübit, birden fazla ihtimali aynı anda işler.
Klasik bilgisayar sırayla bakar.
Kuantum bilgisayar eşzamanlı bakar.

Bu yüzden:

devasa veri yığınlarını,

çok boyutlu simülasyonları,

karmaşık fizik hesaplamalarını

normal bilgisayarların binlerce yılda yapacağı hızda çözebilir.

Ama sorun şuydu:
Kübit en ufak titreşimde, ısıda, fotonda bile bozuluyor.
Princeton’ın yaptığı şey bu kırılganlığı ilk kez ciddi biçimde azaltmak.

KAYNAKLAR:

-Princeton University, Engineering Communications. “Princeton puts quantum computing on the fast track with new qubit.” (5 Kasım 2025).

-Bland, M. P. et al. “Millisecond lifetimes and coherence times in 2D transmon qubits.” Nature (2025). DOI: 10.1038/s41586-025-09687-4.

-SingularityHub. “Record-Breaking Qubits Are Stable for 15 Times Longer Than Google and IBM’s Designs.” (11 Kasım 2025).